Çıracı olsam ay akşamdan doğar.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Eski zamanda çıra bir aydınlatma aracıydı, lamba niyetine kullanılırdı. Ay çıktığında ortalık aydınlanacak ve çıraya pek ihtiyaç kalmayacaktır. Bu ifade nasipsiz biri olduğunu dile getirmek için söylenmiş bir atasözüdür.

Çıra: Çam vb. reçineli ağaçların yağlı ve çabuk yanmaya elverişli bölümü

Bugünkü (bugünün, akşamın) işini yarına (sabaha) bırakma (koyma).

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Bir iş günü gününe yapılmalıdır. İşi yarına bırakmak kimi olumsuzlukları da beraberinde getirir. Yarın daha önemli bir işin çıkmayacağını nereden bilebiliriz? Diyelim ki çıktı, o zaman ne yapacağız? Kuşkusuz bugünkü işten önce onu yapacağız, bugünkü iş de kalacak. Dolayısıyla işler birikmeye başlayacak, çıkmaza girecek. Ayrıca bugün yapılması gereken işin sonraki güne bırakılmasıyla önemini yitirmesi, istenen sonucu vermemesi de söz konusu olabilir. (Her iş zamanında ve gerektiği şekilde yapılmalıdır.)

Akşamın hayrından, sabahın şerri iyidir (yeğdir).

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Elden geldiğince işler akşam ya da gece yapılmamalıdır. Sabah görülmesi daha uygundur. Çünkü gece iş yapmak tehlikelidir. İnsanların en yoğun, yorgun ve dalgın oldukları zaman bu zamandır. Çalışanların hata yapmaları, işi eksik görmeleri, verimsiz olmaları gündüze oranla daha fazla olur. Ayrıca gündüz elde edilebilen imkânlar gece elde edilemez. Bu bakımdan sabahleyin yapılacak iş kusurlu da olsa, akşam yapılacak işten daha iyidir.

* hayır : İyilik.
* şer : Kötülük

Akşam gelen misafirin, yiyeceği bulgur sıkısı, yatacağı ahır sekisi.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Her işin uygun bir zamanı, yöntemi ve kuralları vardır. Kişi, başka kişilerin durumlarını göz önüne almadan, kendi kafasına göre hareket ederlerse, karşılaşabilecekleri sıkıntılara hazırlıklı olmalı, olumsuz durumların da yaşanabileceğini unutmamalıdır.

Işığını akşamdan önce yakan, sabah çırasına yağ bulamaz.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
İnsanlar savurganlık yapmamalıdırlar. Parasını gereksiz yere harcayan, gerektiğinde para ve mal bulamaz. Zorluk içinde kalır. Bu bakımdan, savurganlık insanın yoksulluğa düşmesine neden olur.

Akşama karşı gitme, tana karşı yatma.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Yüce Allah, gündüzü çalışıp rızk kazanma, geceyi de uyku ve dinlenme zamanı olarak yaratmıştır. Bu sebeple erken kalkıp çalışmalı ve erken yatmalıdır. Yola çıkmak için de en uygun zaman seher vaktidir, her şey görünür olduğundan daha güvenlidir. Gece yolculuk yapmaktan mümkünse kaçınmalıdır; gece yolculuğu hem zor, hem de tehlikelidir.

* tan : Güneş doğmadan önceki alaca karanlık, fecir.

Hangi gün vardır akşam olmadık.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Hiçbir şey sonsuza kadar sürmez. Her şeyin bir sonu vardır. Gündüzün sonu akşam, hayatın sonu ölüm gibi.

Öksüz hırsızlığa çıkınca (çıkarsa), ay ilk akşamdan doğarmış.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Talihi olmayan bir kimsenin hemen hiçbir işi yolunda gitmez. Bir şeyden yararlanmaya, bir iş yapmaya kalkışsa karşısına umulmadık engeller çıkar. Çoğu şeyin faydasını göremez.

Akşamın işini yarına (sabaha) bırakma (koyma).

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Bir iş günü gününe yapılmalıdır. İşi yarına bırakmak kimi olumsuzlukları da beraberinde getirir. Yarın daha önemli bir işin çıkmayacağını nereden bilebiliriz? Diyelim ki çıktı, o zaman ne yapacağız? Kuşkusuz bugünkü işten önce onu yapacağız, bugünkü iş de kalacak. Dolayısıyla işler birikmeye başlayacak, çıkmaza girecek. Ayrıca bugün yapılması gereken işin sonraki güne bırakılmasıyla önemini yitirmesi, istenen sonucu vermemesi de söz konusu olabilir. (Her iş zamanında ve gerektiği şekilde yapılmalıdır.)

Akşam ise yat, sabah ise git.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
1. Yolculuk sırasında akşam olduğunda ulaşılan yerde kalınmalı; sabah olunca yola devam edilmelidir.

2) Gece karanlık ve sessizlikte uyku uyumak, gündüzün aydınlığı ve imkanları içinde iş yapmak gerekir.

Akşam oldu kon, sabah oldu göç.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
1. Yolculuk sırasında akşam olduğunda ulaşılan yerde kalınmalı; sabah olunca yola devam edilmelidir.

2) Gece karanlık ve sessizlikte uyku uyumak, gündüzün aydınlığı ve imkanları içinde iş yapmak gerekir.

Dünya ölümlü, gün akşamlı.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Bu dünyada hiçbir durum sürekli değildir. Her iyi durumun bir sonu vardır. Zenginler yoksullaşabilir; iş başındakiler düşebilir; gençler yaşlılar; herkes ölür. Bundan ibret alınmalıdır.

Öksüz oynaşa çıkmış; ay akşamdan doğmuş.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Talihi olmayan bir kimsenin hemen hiçbir işi yolunda gitmez. Bir şeyden yararlanmaya, bir iş yapmaya kalkışsa karşısına umulmadık engeller çıkar. Çoğu şeyin faydasını göremez.

Sabahın kızıllığı akşamı kış eder; akşamın kızıllığı sabahı güz eder.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Sabahları gökyüzünde görülen kızıllık, o akşam havanın soğuk olacağını, akşam görülen kızıllık ise ertesi sabah havanın güze döneceğini işaret eder.

Fakir hırsızlığa çıkınca ay akşamdan doğar.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Feleğin sillesini yemiş bazı insanların işleri daima ters gider. Bahtsızlık bir kere yakasına yapışan kişilerin önüne bir fırsat çıksa, dış etkenler yüzünden o da elden kaçıp gider. Aslında kişiler kendi hayat felsefeleri ve hayata bakış açılan ile böyle bir psikoloji içine girerler. Gerçekte ise durum hiç de o kadar kötü değildir.

Öksüz hırsızlığa çıkınca (çıkmış), ay ilk akşamdan doğar (doğmuş).

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Talihi olmayan bir kimsenin hemen hiçbir işi yolunda gitmez. Bir şeyden yararlanmaya, bir iş yapmaya kalkışsa karşısına umulmadık engeller çıkar. Çoğu şeyin faydasını göremez.

Irgatın kötüsü akşama doğru kıvrar.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Çalışmayı sevmeyen, beceriksiz kişiler bu eksikliklerini gösteriş yoluyla kapatmaya çalışırlar. İş biterken yanlışları anlaşılır, ortaya çıkar.

Avradın (karının) dolaşığı, akşamdan – sabaha – kor bulaşığı.

atasözünün açıklaması ve anlamı:
Sağda solda çok gezen, cirit atan kadın kendi işlerini aksatır, evinde yapılması gereken işlerini yapmaz. Bugün bitirmesi gereken işler gezmek ve tozmak yüzünden bir sonraki güne kalır; ortalık harap olur.